Όταν η βία πάει σχολείο 

Με αφορμή την ομιλία για σχολική βία και την επιθετική συμπεριφορά των παιδιών 

Τι σημαίνει Σχολική Βία

Ο όρος ΣΒ αναφέρεται σε διάφορες μορφές επιθετικής συμπεριφοράς που ασκεί ένα ή και περισσότερα παιδιά σε βάρος ενός ή περισσότερων παιδιών σκόπιμα και συστηματικά.



Σχολική βία: Τι, Που & Πότε

Η σχολική βία μπορεί να είναι σωματική, λεκτική η μη λεκτική, έχει όμως πάντα ψυχολογικό αντίκτυπο.

· Συχνά είναι καλυμμένη, μακριά από δασκάλους για να μην υπάρχουν επιπτώσεις και παρεμβάσεις.

· Οι συνηθέστεροι χώροι που εκδηλώνεται είναι το προαύλιο, η τάξη, οι τουαλέτες, οι σχολικοί διάδρομοι, η διαδρομή από ή προς το σχολείο.

· Κάνει την εμφάνισή της απ’ το νηπιαγωγείο, εντείνεται μεταξύ των ηλικιών 11 – 15

· Στις μεγαλύτερες ηλικίες όσο τα περιστατικά μειώνονται άλλο τόσο και η συμπόνια προς τους αποδέκτες μετατρέπεται σε περιφρόνηση από τους συμμαθητές τους - μια στάση που αλλάζει δύσκολα.

· Σχολεία σε υποβαθμισμένες ή φτωχότερες περιοχές μπορεί να κινδυνεύουν περισσότερο (αλλά όχι απαραίτητα)

· Σχολεία με έμφαση στην ακαδημαϊκή απόδοση μπορεί να κινδυνεύουν λιγότερο (αλλά όχι απαραίτητα).

· Σχολεία με έμφαση στο ήθος, τη συνεργασία και με πολιτική κατά της σχολικής βίας είναι ασφαλέστερα και αποτελεσματικότερα στην αντιμετώπιση του προβλήματος.



Μορφές Σχολικής βίας

Η βία στο σχολείο έχει διάφορες μορφές, σωματικές, λεκτικές, ψυχολογικές που μπορούν να παρουσιάζονται σε συνδυασμό μεταξύ τους. Όλες έχουν σοβαρό συναισθηματικό αντίκτυπο.

· Η συνεχής κοροϊδία, η καζούρα, οι γκριμάτσες και τα καψώνια

· Οι κλωτσιές, οι τρικλοποδιές, οι σπρωξιές, τα χτυπήματα, το φτύσιμο, μαλλιοτράβηγμα, δάγκωμα ή οποιασδήποτε άλλης μορφής σωματική επίθεση

· Η σωματική επαφή σε σημεία που καλύπτει ένα μαγιό

· Η αρπαγή, απόκρυψη ή καταστροφή των πραγμάτων

· Οι απειλές και ο εκβιασμός, ο εκφοβισμός

· Η στέρηση φίλων, η απομόνωση και ο αποκλεισμός

· Οι διάδοση φημών και οι συκοφαντίες

· Ρατσιστικές, μεροληπτικές δηλώσεις και συμπεριφορές που αφορούν, την προέλευση, το παρουσιαστικό, την ταυτότητα, τη σεξουαλική τοποθέτηση, τη δυσκολία, την ιδιαιτερότητα, την ασθένεια του άλλου

· Προσβλητικές νύξεις σεξουαλικού περιεχομένου.

· Η αποκάλυψη μυστικών.

· Τα κακοήθη μηνύματα ή οι σιωπηλές κλήσεις κινητού

· Η φωτογράφηση ή μαγνητοσκόπηση χωρίς συγκατάθεση

· Η τοποθέτηση στο διαδίκτυο υλικού και κειμένων που αφορούν κάποιον χωρίς συγκατάθεση.

· Το να επιμένεις στα ίδια παρότι ο άλλος αναστατώνεται και πληγώνεται


Ποια παιδιά είναι ευάλωτα στη σχολική βία;

Οποιοδήποτε παιδί μπορεί να πέσει θύμα ομάδας ή μεμονωμένων παιδιών που ασκούν βία στο σχολείο, όμως αυτά που είναι περισσότερο ευάλωτα είναι όσα διαφέρουν απ’ την ομάδα λόγω:

· Εμφάνισης, (βάρος, χρώμα μαλλιών, μυωπίας, ύψος, κοκ)

· Τρόπου ομιλίας, χαρακτηριστικών ή καταγωγής, θρησκείας κοκ

· Οικογενειακής κατάστασης (διαζύγιο, μονογονεϊκή οικογένεια)

· Της μη κοινωνικότητάς τους ή ‘μαζεμένης’, ντροπαλής συμπεριφοράς

· Της καλής ή της κακής απόδοσής τους στο σχολείο

· Της δημοτικότητάς τους και το ωραίο τους παρουσιαστικό

· Της ιδιαίτερης ικανότητας ή δυσκολίας (Για παράδειγμα: σύνδρομο Aσπενγκερ, Δυσλεξία, ΔΕΠΠ, ιδιαίτερη έφεση στη μουσική, τα μαθηματικά, κοκ),

· Της αρρώστιας ή νοσηλείας τους.



Μύθοι, παρερμηνείες και διαστρεβλώσεις

· Δεν έχει ποτέ … πλάκα (ένα αστείο είναι αστείο όταν όλοι το διασκεδάζουν)

· Δεν σε μαθαίνει ‘να αντέχεις’ (χωρίς σοβαρά για τη μετέπειτα ζωή ψυχολογικά προβλήματα)

· Δεν το κάνουν μόνο τ’ αγόρια

· Δεν το κάνουν μόνο άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση

· Δεν το κάνουν μόνο ‘κακοί μαθητές’

· Δεν το κάνουν μόνο τα παιδιά από προβληματικές οικογένειες και υποβαθμισμένες περιοχές

· Δεν είναι κάτι το ‘φυσιολογικό’ της ζωής των παιδιών (γιατί έτσι η ευθύνη πέφτει σε αυτά αντί στους ενήλικες που είναι υπεύθυνοι για την ψυχοκοινωνική τους εκπαίδευση και ανάπτυξη).


3 Τύποι παιδιών που υφίστανται βία

Ως επί το πλείστον πρόκειται για παιδιά που διαφέρουν, που έχουν κάποια ιδιαιτερότητα στη συμπεριφορά ή την απόδοση, ή την εμφάνιση, παιδιά με ειδικές ανάγκες ή χρόνιο νόσημα, αλλά κυρίως παιδιά που για κάποιο λόγο δεν ‘ταιριάζουν’ με τα άλλα στη τάξη. Τα περισσότερα από αυτά κατανέμονται σε τρεις ομάδες:

1. Παιδιά ευαίσθητα, συνεσταλμένα, ανήσυχα, με χαμηλή αυτοεκτίμηση, σωματικά πιο αδύναμα και μη δημοφιλή που δύσκολα θα υπερασπιστούν τον εαυτό τους ή θα διεκδικήσουν το δίκιο τους.

2. Παιδιά που προκαλούν εντάσεις – (κλαψουρίζουν, μοιάζουν να ‘γλύφουν’, κομπάζουν κλπ), ή έχουν ιδιαιτερότητα ή δυσκολία που κάνει τη συμπεριφορά τους εκκεντρική ή παράξενη.

3. Παιδιά που εισπράττουν και ασκούν βία: βίο οικογενειακό περιβάλλον ή στόχοι παρενοχλήσεων από τους συμμαθητές τους 

Το παιδί μάρτυρας σχολικής βίας

Νιώθει τρομαγμένο, έχει ενοχές, φοβάται να αναφέρει το περιστατικό μη και εισπράξει αντίποινα, νιώθει ανήμπορο, αγχωμένο, λυπημένο. 

Μερικοί λόγοι που οδηγούν ένα παιδί να ασκεί Σχολική Βία

· Υπάρχει βία στο σπίτι,

· Υπάρχει χαοτικό περιβάλλον,

· Υπάρχει δυστυχία, ή σύγκριση στο σπίτι,

· Εισπράττει αυταρχική ή άκαμπτη ανατροφή με σκληρή τιμωρία,

· Το αμελούν ή και δεν του θέτουν όρια,

· Εισπράττει αγάπη αλλά όχι πειθαρχία και όρια,

· Φοβάται μη χάσει τα σκήπτρα του ‘δημοφιλούς και του ισχυρού παιδιού’,

· Εξαναγκάζεται να ασκήσει ΣΒ από συμμαθητές του,

· Έχει κάποια ιδιαιτερότητα που δυσχεραίνει τις διαπροσωπικές του σχέσεις (πχ Ασπενγκερ)

· Έχει ανάγκη ψυχολογικής ή ψυχιατρικής στήριξης



Το προφίλ του παιδιού που υφίσταται ΣΒ

Το παιδί που υφίσταται ΣΒ, αντιμετωπίζει ένα φάσμα ψυχολογικών συναισθημάτων και συγκρούσεων όπως: φόβο, άγχος, τύψεις, οργή, ζήλια, χαμηλή αυτοεκτίμηση γιατί δεν τα βγάζει πέρα με τη βία που του ασκείται. Σε επόμενο στάδιο νιώθει υπεύθυνο για τη βία που του ασκείται, κινδυνεύει από κατάθλιψη, αυτοκαταστροφικές πράξεις, αυτοκτονία


Στο σχολείο

· Αποφεύγει τις τουαλέτες και δεν θέλει να βγει για διάλειμμα,

· Αργεί να έρθει ή δεν θέλει να έρθει ή δεν έρχεται σχολείο,

· Πέφτει η σχολική του απόδοση και παρουσιάζει μειωμένο ενδιαφέρον στα μαθήματα,

· Δεν θέλει να φαίνεται και να ακούγεται στην τάξη – παύει να συμμετέχει, στέκεται στο περιθώριο,

· Το αφήνουν έξω από ομαδικές δραστηριότητες,

· Γελάνε ή το ειρωνεύονται όταν μιλάει,

· Χάνει ξαφνικά ή του καταστρέφονται βιβλία, τετράδια και μολύβια,

· Μοιάζει μοναχικό και απομονωμένο,

· Είναι χλωμό, μιλά άτονα, περπατά σκυφτό, αποφεύγει την οπτική επαφή,

· Δεν μπορεί να βρει τρόπο να λύσει το πρόβλημα του.


Στο σπίτι

· Το παιδί δεν θέλει να πάει σχολείο ή δεν θέλει να φύγει απ’ το σπίτι

· Γυρίζει σπίτι με σχισμένα ρούχα, κατεστραμμένα σχολικά είδη

· Βραδινή ενούρηση / αϋπνία / εφιάλτες / άγχος

· Ξεσπάσματα οργής, υπερευαισθησία,

· Μοιάζει κλεισμένο στον εαυτό του, αποτραβηγμένο.

 

Γονείς

Αν υποπτεύονται πως κάτι δεν πάει καλά στο σχολείο να ρωτήσουν το παιδί:

· Τι έγινε σήμερα σχολείο;

· Με ποιόν έπαιξες;

· Είναι κανένα παιδί που οι άλλοι δεν του φέρονται καλά στο σχολείο;

· Ποιοι είναι οι φίλοι σου;

· Ποιο είναι το ποιο αντιπαθητικό παιδί στο σχολείο και γιατί;

· Θέλεις να καλέσεις κάποιο συμμαθητή σου σπίτι;



Σε περίπτωση ΣΒ:

Τιθασεύστε τα συναισθήματά σας!

ΜΗΝ έρθετε σε επαφή με τους γονείς του άλλου παιδιού ούτε με το ίδιο.

Να θυμάστε πως η ΣΒ τις περισσότερες φορές γίνεται καλυμμένα οπότε και ο δάσκαλος ενδεχομένως να μη γνωρίζει. Δείτε το θέμα συνεργασιακά με το σχολείο αλλά διεκδικήστε μέτρα.


· Συλλέξτε πληροφορίες γύρω από το περιστατικό/α

· Κρατήστε ημερολόγιο

· Επικοινωνήστε άμεσα με το σχολείο,

· Αναφέρετε τα ‘στοιχεία’, πως νιώθει το παιδί σας, πως φέρεται, και αυτό που θα θέλατε

· Συμφωνήστε με το δάσκαλο ένα ‘πλάνο δράσης’ Πχ Τι θα κάνει το σχολείο, Τι θα κάνετε εσείς.

· Κανονίστε επόμενη συνάντηση ή επικοινωνία ‘για να δούμε πως πάμε’.


· Σε περίπτωση μη ανταπόκρισης ή αδιαφορίας, γράψτε ένα γράμμα στη διεύθυνση του σχολείου, με όλα τα παραπάνω, και τις ανησυχίες σας. Αν πάλι δεν γίνει τίποτα ζητήστε τη βοήθεια κι άλλων γονέων, στήριξη από κοινωνικές ή άλλες υπηρεσίες, ή το υπουργείο.


Τα παιδιά που ασκούν Σβ, χρειάζονται βοήθεια στο να μάθουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους και να διαλέγουν άλλους τρόπους συμπεριφοράς. Τα όποια προβλήματα αντιμετωπίζουν δεν αίρουν την ανάγκη επιβολής κυρώσεων. Πρέπει να καταλάβουν πως το σχολείο θεωρεί τις συμπεριφορές ΣΒ απαράδεκτες. Οι κυρώσεις δεν πρέπει να έχουν ταπεινωτικό χαρακτήρα, αλλά αναμορφωτικό